Klinkers naar c dragen

De Franse vriendin die nog maar drie maanden in het platste land vertoeft, spreekt beter Nederlands dan menig allochtoon die hier geboren is. Als ze bepaalde constructen in ons waanzinnige taaltje moeilijk ingewikkeld vindt, komt ze weer naar mij.

Zo heb ik haar onlangs geprobeerd uit te leggen waarom het "één dak, twee daken", maar "één deken, twee dekens" is.

's Anderendaags vroeg ze naar de letter c.
"Wordt in het Nederlands de klank van de c bepaalt door de klinker die er op volgt?" vroeg ze in het Frans, omdat ze vindt dat ik beter Frans moet leren.

Toen ik na een tijdje haar zin correct vertaald had, moest ik vervolgens over haar vraag nadenken. We spreken woorden automatisch correct uit omdat we ze kennen. En als we ze verkeerd uitspreken, doen we dat al jaren met zoveel overtuiging, dat iedereen denkt dat het klopt.
Geinig genoeg is de c-grammatica éen van de regels in de Nederlandse taal waarop geen uitzonderingen zijn! Men zie:

De c voor een a: spreek uit als een k.
Denk aan capibara (het bedeelde knaagdier), café, Calimero (het misdeelde uilskuiken) en camouflage.

De c voor een e: spreek uit als een s.
Denk aan centaur, celmembraan, cerebraal, censuur.

De c voor een i: spreek uit als een s.
Denk aan citroen (-vlinder), cijfer, cirrostratus en cicade (geen vlinder).

De c voor een o: spreek uit als een k.
Denk aan cobra, cognitief, codeermachine en condensatorcapaciteit.

De c voor een y: spreek uit als een s.
Denk aan cyaan, cyste (niet kieste, het is koos), cytoplasma en cyclaam.

Leert ze meteen wat nieuwe woorden.